Και τελικά…Τι είναι το Design?

Όλοι γύρω μας μιλούν για «καλό» και «κακό» design, αναπτύσσοντας κάποια θεωρία βασιζόμενοι σε δικά τους προσωπικά κριτήρια, χωρίς πρώτα να ορίζουν τις βασικές αρχές του. Αλλά πρώτού να κριθεί ένα σχέδιο ως επιτυχία ή αποτυχία, τι είναι τελικά το design?

“Το design είναι τόσο απλό, που το κάνει πολύπλοκο” είχε δηλώσει ο Paul Rand.

Η λέξη design θα μπορούσε ετυμολογικά να μεταφραστεί ως το σχέδιο, η πρόταση – μελέτη, το πρόγραμμα, το πρότυπο, το μοντέλο και από την άλλη ως η εφεύρεση ή και η επινόηση για μία ορισμένη ανάγκη.  

Το design δεν είναι σίγουρα μόνο αυτό που βλέπουμε και αντιλαμβανόμαστε οπτικά, αλλά απαρτίζεται από πολλά στοιχεία μελέτης και έρευνας τα οποία μαζί μορφοποιούν την τελική εικόνα του.

Δεν είναι ούτε τέχνη, ούτε επιστήμη. Ωστόσο οι τέχνες αλλά και οι επιστήμες το χρησιμοποιούν ως εργαλείο. Μάλιστα, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ της εκάστοτε αγοραστικής ανάγκης που έχει προκύψει, με το καταναλωτικό κοινό.

Ο «designer – σχεδιαστής», δεν είναι καλλιτέχνης.

Ο «καλλιτέχνης» θεωρητικά λύνει τα προβλήματά του εκφραζόμενος μέσω της τέχνης, ενώ ο «designer», μέσω της πείρας του και του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβάνεται και αλληλοεπιδρά με τον κόσμο, δίνει λύσεις στα προβλήματα των άλλων.

Επίσης κάποιοι επίσημοι ορισμοί που έχουν προταθεί για το τι είναι το design, είναι οι παρακάτω:

• Το design μπορεί να οριστεί ετυμολογικά ως η δημιουργικότητα (ή η δημιουργική διαδικασία) που αναπτύσσεται για ένα συγκεκριμένο σκοπό. (Προτάθηκε από το Design Council UK το 2005).

• Το design είναι ένα εργαλείο για την υλοποίηση της καινοτομίας. Είναι δηλαδή, η διαδικασία σύλληψης της ιδέας, και η ανάπτυξη του πλάνου για ένα νέο ή σημαντικά βελτιωμένο προϊόν, υπηρεσία ή σύστημα, που διασφαλίζει την καλύτερη σύνδεση μεταξύ των προσδοκιών, με τον τελικό χρήστη, ενώ λαμβάνει υπόψη την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα. (Προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2009).

• Κάποιοι άλλοι ορισμοί αναφέρουν το design ως την τέχνη ή την ενέργεια για τη σύλληψη μίας ιδέας, με σκοπό το να δημιουργηθεί κάτι το οποίο δεν προϋπήρχε.

• Μία πιο γενικευμένη αναφορά υποστηρίζει πως design είναι ένας σχεδιασμός για κάτι, του οποίου το μήνυμα είναι μπορεί να γίνει εύκολα ευδιάκριτο από πολλούς διαφορετικούς ανθρώπους.

Ωστόσο πότε ένα προϊόν, σχέδιο, συσκευασία ή ετικέτα μπορεί να θεωρηθεί πως έχει πετυχημένο και εύστοχο design?

Ένα αντικείμενο έχει καλό design όταν είναι λειτουργικό, με άλλα λόγια όταν κάνει αποτελεσματικά τη δουλειά που υποτίθεται ότι πρέπει να κάνει.

Όταν είναι χρήσιμο για ευρεία κατανάλωση, καλύπτοντας ανάγκες που αφορούν ένα μεγάλο καταναλωτικό φάσμα, και δεν εξυπηρετεί ειδικές, μεμονωμένες περιπτώσεις.

Το «καλό» design θα πρέπει να δίνει λύση σε κάποιο  υπαρκτό πρόβλημα.

 Όταν είναι εύχρηστο, και ο μέσος χρήστης μπορεί να το αντιληφθεί, να το  χρησιμοποιήσει και να το χειριστεί με ευκολία.

Όταν έχει μεγάλη διάρκεια ζωής αγοραστικά. Δηλαδή όταν ένα σχέδιο είναι αξιομνημόνευτο στο καταναλωτικό κοινό σε βάθος χρόνου.

Τέλος, άλλα σημαντικά κριτήρια για το επιτυχημένο design θεωρούνται η εργονομία του, η πρωτοτυπία του και φυσικά η καλαισθησία του.

Αναφέροντας όλα τα παραπάνω, δημιουργείται το εξής ερώτημα.

Ποιο το μυστικό πίσω από το επιτυχημένο design?

Η απάντηση θεωρητικά θα μπορούσε να είναι πως οι επιτυχημένοι σχεδιαστές, δε κρίνονται από την επιβλητικότητα των δημιουργημάτων τους, αλλά από την πρακτικότητα, την ιδιαιτερότητα και κυρίως τη διαχρονικότητά τους.

Αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί σωστό μέχρι ένα σημείο, καθώς κανείς από εμάς δε θυμάται ένα απλά όμορφο σχέδιο, λογότυπο, προϊόν, συσκευασία, έπιπλο ή αντικείμενο, αλλά κάτι το οποίο είχε μία ιστορία να μας πει, ένα concept ή ένα ιδίωμα το οποίο το έκανε να ξεχωρίζει και να μας μένει στο μυαλό.

Σε γενικές γραμμές, τα designs με τα ανωτέρω χαρακτηριστικά γνωρίσματα, τις περισσότερες φορές μας περνούσαν το μήνυμα αυτό, με έναν ανάλαφρο, clean και minimal σχεδιασμό, χωρίς να προσπαθούν να εντυπωσιάσουν και να κλέψουν τις εντυπώσεις με σύνθετα, περίπλοκα, περιττά στοιχεία τα οποία φόρτωναν τον σχεδιασμό και έκαναν το μήνυμα δυσδιάκριτο.

Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει διάφορες μελέτες γύρω από τον τρόπο σκέψης και λειτουργίας για επιτυχημένο design, και μία από τις πιο δημοφιλής έννοιες που αναδείχθηκαν ήταν το design thinking, το οποίο είναι μία εφαρμόσιμη στρατηγική δημιουργικού σχεδιασμού.

Σε επόμενο άρθρο, θα γίνει μία σύντομη αναφορά στα εργαλεία τα οποία μπορούν να αναπτύξουν και να καλλιεργήσουν τη δημιουργική μας σκέψη.